2023 was complex jaar voor IceBear in Steenwijk

Richard Thomson: ‘Ik ben relatief nieuw bij IceBear, - het bedrijf wisselde van eigenaar in november 2023 - maar het werd al snel duidelijk dat 2023 voor IceBear fikse uitdagingen in petto had. We belandden in korte tijd in een ingewikkelde situatie met de lokale overheid: in 2022 spraken we met de gemeente nog constructief over maatwerkvoorschriften en eind 2023 hadden we elkaar een aantal keren in de rechtbank getroffen.’

‘IceBear werkte en werkt nog steeds aan een aantal opstartuitdagingen. Dit heeft gedeeltelijk te maken door de manier waarop het bedrijf in eerste instantie was ontworpen. Daar komen nu ook deze issues bij.
Toen we in juni 2022 de productielijn voor de palletblokken startten, veroorzaakte dat veel meer stof dan de specificaties van de productielijn in het ontwerp aangaven. We lieten daarom een stoffilter ontwikkelen en gebruikten watersproeiers om deze stof onder controle te krijgen. Dat lukte ook, we kregen de stofuitstoot met deze aanpassingen snel en goed onder controle. Maar het kwaad was al geschied, omwonenden gaven aan overlast te ervaren en dit was voor hen reden om zich te verenigingen. We kunnen geen goed meer bij deze mensen doen, ook al gaan we serieus in op meldingen uit de omgeving en doen we er veel, zo niet alles, aan om onze werkwijze te verbeteren.
Daar komt bij dat wij door omwonenden inmiddels worden aangewezen als veroorzaker van alle overlast van stof, geur en geluid, die hier op het industrieterrein wordt ervaren.’

‘De afgelopen jaren gaven provincie Overijssel en later gemeente Steenwijkerland herhaaldelijk aan dat er geen vergunning nodig was voor onze fabriek. Maar begin 2023 drong de gemeenteraad er bij het college op aan, dat er toch een vergunningsproces moest worden gestart.
Tegelijkertijd werd bij de officiële metingen voor o.a. de emissies van formaldehyde geconstateerd dat we volgens de interpretatie van de gemeente niet helemaal aan de wettelijke norm voldeden. Dat was natuurlijk koren op de molen voor de verenigde omwonenden.’

Productieproces steeds bijstellen

‘Vanaf de start van de bouw van de productielijn voor palletblokken zetten we alle zeilen bij om het productieproces te verfijnen. Niet alleen het eindproduct, maar ook de toevoer en afvoer tijdens het proces krijgen daarbij veel aandacht. We hebben bijvoorbeeld het stof, dat vrijkomt bij het drogingsproces van het AB-hout, goed onder controle en er zijn sinds november 23 geen problemen meer met geluid en geur van dit deel van het productieproces.
De combinatie biomassacentrale en met de restwarmte palletblokken maken is uniek en beide 2 systemen moeten op elkaar ingeregeld worden. Dat betekent steeds meten en bijstellen. Veel van de onderdelen van het proces worden in huis ontworpen en ontwikkeld, want die materialen liggen niet ergens op een plank op ons te wachten. Dat vraagt ontwerp- en maaktijd. En de internationale vertraagde levertijd van materialen van de afgelopen jaren zorgt ervoor dat we niet altijd zo snel kunnen doorpakken als we zouden willen.

Maar onze inzet bleek niet genoeg om de gemeente van gedachten te laten veranderen over bijvoorbeeld de dwangsom voor formaldehyde, die ze ons afgelopen zomer heeft opgelegd. Ook werd de meetmethode van formaldehyde en het interpreteren van de metingen punt van discussie. Daarover troffen we de gemeente in de rechtbank.

Maar de doelstelling van IceBear is in essentie onveranderd: we willen een goed buur zijn in Steenwijk en een koploper in het minimaliseren van de uitstoot van formaldehyde. Het liefst maken we palletblokken zonder lijm met formaldehyde en we investeren steeds in onderzoek naar alternatieven voor die lijm. Maar een deel van het AB-hout (resthout van milieuinleverpunten) waarmee we pallethout maken bestaat ook uit gelijmd hout en we realiseren ons dat dit een factor is waarmee we ook rekening moeten houden. Dat is niet eenvoudig. We blijven hierover met de gemeente en de controlerende diensten in gesprek.’

Metingen door de overheid

‘De overheid volgt en controleert ons proces en meet regelmatig de kwaliteit van de lucht die we uitstoten, maar bijvoorbeeld ook het geluid rond de gebouwen. Er zijn meerdere controleinstanties, die niet alleen op afspraak komen om te controleren, inspecteurs komen ook onaangekondigd. We werken altijd met deze controles mee en volgen hun aanwijzingen voor verbeteringen op.
We waren eind 2022 al met de gemeente in gesprek over maatwerkvoorschriften om de overlast van geluid voor de omwonenden weg te nemen.

In februari 2023 werd bij een meting in de schoorsteen van de productie van de palletblokken naar formaldehyde gemeten. De meting gaf lichte verhoging aan ten opzichte van de nieuwe norm1 mg/Nm3 in het Activiteitenbesluit Milieubeheer.
De gemeten afwijkingen waren klein: 0,1 - 0,3 mg/Nm3.
Bedenk hierbij dat tot 1 juli 2019 20 mg/Nm3 was toegestaan, maar nu nog steeds dezelfde meetmethode wordt toegepast. We zijn met de overheid over de testmethode in gesprek: Is die wel gevoelig genoeg om minuscule hoeveelheden als 0.1mg/m3 te meten, met andere woorden, is dit niet een vals positieve uitkomst van de meting.

Ondertussen volgen we de aanwijzingen van de controlerende instanties op om de toch al lage uitstoot van formaldehyde te verminderen. Dit vroeg van ons een fikse financiële investering. De onduidelijkheid en bezorgdheid die is ontstaan rond formaldehyde begrijpen we echt. We hebben steeds aangegeven dat er geen gevaar voor de gezondheid is, omdat er geen verhoogde hoeveelheid formaldehyde buiten de schoorsteen is aangetroffen, dus ook niet op en buiten het terrein van IceBear.

Formaldehyde is in deze concentratie een geurloze vluchtige organische stof en is ook van nature in onze omgeving en voedsel aanwezig, maar je vindt het ook in verzorgingsproducten. Elk levend organisme produceert formaldehyde. Een mens produceert zelf zo’n 40 gram per dag. Dat verlaat ons lichaam via onze adem. Formaldehyde wordt ook gebruikt in gelijmde meubels, maar vergeet niet dat ook een brandend gasfornuis, geiser, open haard en kaars formaldehyde uitstoten. Deze stof komt dagelijks in je huis vrij.
Het breekt af in warme lucht, bij IceBear dus al, voordat het onze schoorsteen verlaat. Het is logisch dat dit verwarrend is, want de inspecteurs meten in onze schoorsteen.
Wij zien bij deze lage concentraties geen gezondheidsrisico is, dat kun je ook op de productievloer zien: Onze medewerkers werken zonder adembescherming. Het is een stof die relatief snel door bacteriën wordt afgebroken. Maar in hoge concentraties is formaldehyde echt zorgelijk. Het is daarom goed dat er internationaal maximale normen zijn opgelegd. Gezondheidsrisico’s zijn er alleen voor mensen die regelmatig werken met hoge concentraties formaldehyde, bijvoorbeeld bij het conserveren van lichamen door een begrafenisondernemer.’

Meetmethode

‘In 2019 gaf een nieuwe Europese wet aan dat in een productieproces niet meer dan 1 mg per m3 lucht formaldehyde gemeten mocht worden. Tot die tijd was het maximum van 20 mg per m3 lucht toegestaan. Icebear heeft bij het ontwerp en de bouw (2019) van de productielijn voor palletblokken steeds rekening gehouden met de nieuwe norm. Thomson: ‘We meten zelf ook de waarden van de lucht op de werkvloer, in de schoorsteen en op andere plekken op ons terrein. En verfijnen met die meetresultaten ons productieproces steeds verder.
Ook de overheid controleert ons productieproces. Begin 2023 werd in de schoorsteen een kleine verhoging ten opzichte van de norm gemeten: op zes meetpunten werd 0.4 tot 1,3 mg formaldehyde per m3 lucht gemeten. Maar bij metingen in de buitenlucht rond de fabriek werd niets aangetroffen. Dit betekent dat er geen gevolgen voor gezondheid zijn.
Nadat de gemeente naar buiten bracht dat er verhoogde waarden waren gemeten, veroorzaakte dat begrijpelijk bij een aantal inwoners onrust. Mensen maken zich nu eenmaal zorgen over hun gezondheid en kunnen de gepubliceerde gegevens niet interpreteren. Degenen die contact met ons opnamen, omdat ze vragen hadden over hun gezondheid konden we geruststellen.’

‘IceBear onderzoekt in haar laboratorium andere lijmen. Ook zoeken we de verbinding met bedrijven die ervaring hebben op dit gebied. We zijn een circulair bedrijf en doen er alles aan om van een stof als formaldehyde af te komen.
Maar terwijl wij hier aan werken weten we dat in Nederland tegelijkertijd vergunningen worden afgegeven met toestemming voor fiks hogere uitstoot. Zelfs met het maximum van 43 mg/Nm3 lucht. Dat is hoger dan het maximum van voor 2019. Ook bij die toegestane maxima wordt ervan uitgegaan dat dit geen impact op de omgeving heeft.
IceBear worstelt hierdoor nog meer met het feit dat wij in Steenwijk onder een vergrootglas liggen.’

Geur, stof en geluid

Bij de gemeente en de omgevingsdienst kwamen klachten binnen over onder andere geur: ‘De biomassacentrale staat er al meer dan 10 jaar. Om deze te stoken gebruiken we vers snoeien kapafval. Dit materiaal is versnipperd en ligt opgeslagen op het voorterrein. Hout is een natuurlijk product en de bacteriën die in de houtsnippers groeien, verteren het hout. Dit veroorzaakt een typische geur, die door de een als prettige ‘bosgeur’ wordt ervaren, maar door een ander als vervelend.
Bij het maken van de palletblokken gebruiken we ander hout: AB-hout, dat is afvalhout van huishoudens (meubels etc.), dat gemalen wordt aangeleverd en bij ons nagedroogd, voordat er blokken van worden geperst. We weten dat de geur die dit proces veroorzaakte de hoofdoorzaak was van de geurmeldingen. Door het plaatsen van de luchtwassers tegen formaldehyde, hebben we nu het bijkomend voordeel, dat er zo goed als geen geur meer ontstaat bij het drogen van het AB-hout. Deze overlast is dus gelukkig verholpen.

Wat ons niet hielp is dat een aantal media ook in 2023 de veronderstellingen van omwonenden en anderen publiceerden, zonder de feiten bij IceBear of bij de overheid te controleren. Dit deed geen goed aan de situatie. We hebben bij meerdere journalisten er op moeten aandringen onwaarheden in hun publicaties te corrigeren of te verwijderen. Deze publicaties zijn vooral voor omwonenden heel vervelend, want het maakt de situatie voor hen niet duidelijker, terwijl in werkelijkheid de situatie verbeterde.
Sinds de start van het productieproces plaatsten we meer en andere stofvangers, dit zijn grote zakken, die stof bij het drogen afvangt. De overheid controleert dit ook regelmatig en de resultaten zijn goed. We werken aan het ontwerp voor een vaste stofvanginstallatie, maar hiervoor moet het gebouw worden aangepast en vragen we later een vergunning voor. 4 Wat ons opvalt, is dat we klachten krijgen over de uitstoot van stof en geur, ook als de wind niet vanaf onze locatie richting de klagers waait. Er wordt dan onterecht naar IceBear gewezen.

Bij een geluid producerend bedrijf als IceBear, kijkt de overheid ook naar de hoeveelheid geluid, die bedrijven op het hele industrieterrein bij elkaar opgeteld maken. En het is niet altijd goed te herleiden van welk gebouw, of een onderdeel daarvan, een bepaald geluid afkomstig is. Het ene geluid is beter te traceren of meer hinderlijk dan een ander geluid. Het totaal gemeten geluid van IceBear valt binnen de toegestane normen. En met de aangebrachte verbeteringen nemen we een deel van de hinder bij omwonenden weg. Daarvoor hebben we per machine gekeken waar verbeterpunten lagen en gebruiken we bijvoorbeeld een aantal machines alleen overdag. Zoals bij zoveel zaken, is de sleutel naar de oplossing een breed scala van kleine aanpassingen. Daar werken we nog steeds aan.’